Chiều 23/11/2025, tại The Joi Factory, triển lãm “Hành Trình Ký Giả” do Dự án Cẩm Nang Phường Phố khởi xướng đã mở ra một góc nhìn rất khác về việc lưu giữ ký ức đô thị. Ở đó, người trẻ không chỉ đến xem tác phẩm nghệ thuật — họ hóa thân thành “ký giả thành phố”, tự mình lật giở từng mảnh nhỏ của đời sống Sài Gòn để viết tiếp câu chuyện về nơi mình đang sống.
Triển lãm được dẫn dắt theo ba chương hồi như ba cung bậc cảm xúc. Mở đầu là Phòng Lưu Trữ Đặc Biệt, nơi những cuốn Junk Journal xuất sắc nhất được đặt như “hồ sơ tư liệu” chờ được đọc lại. Một vé xe buýt tuyến Chợ Lớn đã ố màu, tờ hóa đơn hủ tiếu gõ Xóm Chiếu, mảnh decal di dời từ Bàn Cờ… — những vật phẩm tưởng như rác (junk) lại hiện lên như chứng nhân lịch sử. Người trẻ nhận ra rằng lịch sử đôi khi nằm ngay trong những thứ nhỏ bé họ đã từng nắm trong tay.
Bước sang Phòng Kiểm Chứng Tin Tức, hành trình trở nên tương tác hơn khi người tham gia phải định vị lại các phường mới của thành phố dựa trên những manh mối rời rạc. Đây không chỉ là một trò chơi trí tuệ mà còn là bài học về nhận thức đô thị: thành phố thay đổi từng ngày, và hiểu về nó chính là bước đầu để gìn giữ ký ức của mình.
Điểm dừng cuối, Phòng Biên Tập – Bản Tin Không Lên Sóng, là khoảnh khắc lắng đọng nhất. Giữa những giấy báo nhàu, con dấu mực đỏ… người trẻ ngồi cạnh nhau để viết “trang kết sổ” – một bức thư, một lời nhắn hay một ký ức riêng tư. Đó là thông điệp cốt lõi của triển lãm: dù phường đổi tên, ranh giới thay đổi, thì sự kết nối với thành phố vẫn luôn bền bỉ trong trái tim mỗi người.
Điểm đặc biệt của sự kiện nằm ở chính những “ký giả thành phố” – hàng trăm bạn trẻ đã lang thang khắp các phường Bến Thành, Bàn Cờ, Xóm Chiếu, Chợ Lớn và Thạnh Mỹ Tây, thu thập vật liệu, trò chuyện cùng cư dân, ghi lại những dấu vết của đời sống thường ngày. Họ thu thập dấu vết, phác họa không gian, trò chuyện với cư dân, ghi lại những đổi thay ở từng góc phố. Đó là một dạng thực địa độc đáo mà hiếm chương trình văn hóa nào trao cho người trẻ: vừa học, vừa quan sát, vừa sáng tạo. Từ đó, hơn 20 cuốn Junk Journal được hình thành — mỗi cuốn là một lát cắt cảm xúc, một câu chuyện cá nhân, một cách nhìn thành phố không qua các công trình lớn mà qua hơi thở nhỏ bé của đời sống.
Junk Journal, vốn là nghệ thuật sổ tay cắt dán từ vật liệu sưu tầm, trong triển lãm này được nâng tầm thành một phương pháp lưu trữ ký ức. Nó cứu rỗi những mảnh giấy tưởng chừng vô nghĩa, trao cho chúng vai trò mới: trở thành lịch sử cá nhân của người trẻ và lịch sử cộng đồng của thành phố.
“Hành Trình Ký Giả” không chạy theo các chiêu thức thị giác hoành tráng. Nó âm thầm, tỉ mỉ và đầy nhân văn. Bởi triển lãm không nói về quá khứ, mà nói về cách người trẻ đối diện với quá khứ. Nó nhắc chúng ta rằng Sài Gòn không chỉ được hình thành bởi bê tông và những dự án quy hoạch — mà bởi ký ức, cảm xúc và sự gắn bó của từng con người sống trong đó, từ những con người nhỏ bé dám lưu giữ nó.
Và biết đâu, sau khi rời triển lãm, chính bạn sẽ bắt đầu hành trình ký giả của riêng mình: giữ lại một tờ hóa đơn, một vé xe buýt, một câu chuyện nhỏ. Bởi có thể, đó chính là những gì thành phố sẽ cần để được nhớ đến mai sau.
Triển lãm được dẫn dắt theo ba chương hồi như ba cung bậc cảm xúc. Mở đầu là Phòng Lưu Trữ Đặc Biệt, nơi những cuốn Junk Journal xuất sắc nhất được đặt như “hồ sơ tư liệu” chờ được đọc lại. Một vé xe buýt tuyến Chợ Lớn đã ố màu, tờ hóa đơn hủ tiếu gõ Xóm Chiếu, mảnh decal di dời từ Bàn Cờ… — những vật phẩm tưởng như rác (junk) lại hiện lên như chứng nhân lịch sử. Người trẻ nhận ra rằng lịch sử đôi khi nằm ngay trong những thứ nhỏ bé họ đã từng nắm trong tay.
Bước sang Phòng Kiểm Chứng Tin Tức, hành trình trở nên tương tác hơn khi người tham gia phải định vị lại các phường mới của thành phố dựa trên những manh mối rời rạc. Đây không chỉ là một trò chơi trí tuệ mà còn là bài học về nhận thức đô thị: thành phố thay đổi từng ngày, và hiểu về nó chính là bước đầu để gìn giữ ký ức của mình.
Điểm dừng cuối, Phòng Biên Tập – Bản Tin Không Lên Sóng, là khoảnh khắc lắng đọng nhất. Giữa những giấy báo nhàu, con dấu mực đỏ… người trẻ ngồi cạnh nhau để viết “trang kết sổ” – một bức thư, một lời nhắn hay một ký ức riêng tư. Đó là thông điệp cốt lõi của triển lãm: dù phường đổi tên, ranh giới thay đổi, thì sự kết nối với thành phố vẫn luôn bền bỉ trong trái tim mỗi người.
Điểm đặc biệt của sự kiện nằm ở chính những “ký giả thành phố” – hàng trăm bạn trẻ đã lang thang khắp các phường Bến Thành, Bàn Cờ, Xóm Chiếu, Chợ Lớn và Thạnh Mỹ Tây, thu thập vật liệu, trò chuyện cùng cư dân, ghi lại những dấu vết của đời sống thường ngày. Họ thu thập dấu vết, phác họa không gian, trò chuyện với cư dân, ghi lại những đổi thay ở từng góc phố. Đó là một dạng thực địa độc đáo mà hiếm chương trình văn hóa nào trao cho người trẻ: vừa học, vừa quan sát, vừa sáng tạo. Từ đó, hơn 20 cuốn Junk Journal được hình thành — mỗi cuốn là một lát cắt cảm xúc, một câu chuyện cá nhân, một cách nhìn thành phố không qua các công trình lớn mà qua hơi thở nhỏ bé của đời sống.
Junk Journal, vốn là nghệ thuật sổ tay cắt dán từ vật liệu sưu tầm, trong triển lãm này được nâng tầm thành một phương pháp lưu trữ ký ức. Nó cứu rỗi những mảnh giấy tưởng chừng vô nghĩa, trao cho chúng vai trò mới: trở thành lịch sử cá nhân của người trẻ và lịch sử cộng đồng của thành phố.
“Hành Trình Ký Giả” không chạy theo các chiêu thức thị giác hoành tráng. Nó âm thầm, tỉ mỉ và đầy nhân văn. Bởi triển lãm không nói về quá khứ, mà nói về cách người trẻ đối diện với quá khứ. Nó nhắc chúng ta rằng Sài Gòn không chỉ được hình thành bởi bê tông và những dự án quy hoạch — mà bởi ký ức, cảm xúc và sự gắn bó của từng con người sống trong đó, từ những con người nhỏ bé dám lưu giữ nó.
Và biết đâu, sau khi rời triển lãm, chính bạn sẽ bắt đầu hành trình ký giả của riêng mình: giữ lại một tờ hóa đơn, một vé xe buýt, một câu chuyện nhỏ. Bởi có thể, đó chính là những gì thành phố sẽ cần để được nhớ đến mai sau.
BÌNH LUẬN (0)